Ingrediënten

Een van de boeken die ik met zekere regelmaat uit de kast haal is Ingrediënten van Loukie Werle en Jill Cox. De titel dekt de lading. Je kunt het zo gek niet bedenken (loquat, mastiek, nashipeer, witchetty-rups) of het staat er met afdoende omschrijving en fraaie foto in. Steek er ook dikwijls praktische informatie uit op. Zo wist ik niet dat komkommer ook lekker is als je die als groente stooft. En evenmin dat het blad van de radijs in slaatjes verwerkt kan worden....

Nóórd-Brabant!

Antwerpen, Bergen op Zoom, Breda, Brussel, Den Bosch, Gembloers, Leuven, Maastricht, Mechelen en Nijvel. Die plaatsen lagen gedurende eeuwen allemaal in het Hertogdom Brabant. De geschiedenis verlegde echter grenzen, waardoor Brabant verdeeld raakte over de provincies Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant en (in Nederland) Noord-Brabant. Veel Nederlanders zijn echter de band met de historie kwijt, en hebben er geen benúl meer van waarom de grootste zúidelijke provincie Nóórd-Brabant heet. Omdat er méér Brabant is bezuiden de landsgrens! Dat krijgen ze zelfs in een kwaliteitskrant als Trouw allemaal niet meer bevat. Het is ronduit ergerlijk hoe men daar het voorvoegsel Noord- gewoon laat vallen....

Bedrog!

Zomaar een weetje: de weg van het slagveld van Marathon naar het marktplein in Athene meet minder dan 40 kilometer. De eerste marathonlopen gingen over de juiste lengte daarvan: 25 mijl of 39 kilometer. Pas bij de Olympische Spelen van 1908 in Londen werd de marathon verlengd tot 26 mijl en 385 yard (41 kilometer en 947 meter) teneinde de Engelse koninklijke familie vanuit Windsor Castle een comfortabel uitzicht op de wedloop te bieden....

Drukte op poëzieavond

Het was gisteravond in literair café Den Hopsack aan de Grote Pieter Potstraat hier in Antwerpen behoorlijk druk. Ter gelegenheid van Gedichtendag 2010 had Frank De Vos een poëzieavond belegd, net als vorig jaar onder de noemer Acht achtbare dichters. Voor de microfoon verschenen Bert Bevers, Guy van Hoof, Xtine Mässer, Willem Persoon, Annmarie Sauer, Walter Simons, Paul Vincent en Frank De Vos. De sympathieke Marc Clement zorgde op piano voor de muzikale omlijsting. Op deze (door Goddie Caubergh gemaakte) foto valt op hoe grijs mijn snor geworden is in vergelijking met de flapfoto van de bundel Afglans waaruit ik voorlees.

Nieuwe stadsdichter benoemd

Het was enorm warm in het Antwerpse stadhuis want vermits buiten de tegels de stoep uit vriezen stoken ze op 't schoon verdiep tegen hel en duvel omhoog. Vanmiddag werd er afscheid genomen van Joke van Leeuwen als Antwerps stadsdichter, en vervolgens werd Peter Holvoet-Hanssen (boven) tot de nieuwe benoemd. Op de foto onder tekent cultuurschepen Philip Heylen de vrijbrief die de dichter bedongen had. Naast Heylen van links naar rechts burgemeester Patrick Janssens, Peter Holvoet-Hanssen en Michaël Vandenbril van Antwerpen Boekenstad.

Nadat hij zijn eerste stadsgedicht Vrijbrief en 'petit' comité (de Trouwzaal van het stadhuis was afgeladen vol) had voorgedragen declameerde de kersverse stadsdichter zijn vers ook nog eens vanaf het bordes van het stadhuis, waarna een banier met de tekst werd ontrold. Peter Holvoet-Hanssen blijft in functie tot Gedichtendag 2012.

Slecht scenario

David Kelly was de Britse microbioloog en wapeninspecteur die informatie aan de BBC verschafte op basis waarvan die in 2003 meldde dat Blairs 'inlichtingen' op basis waarvan hij Irak aan wilde vallen sexed up waren. Niet veel later werd Kelly dood gevonden. Merkwaardigerwijze werd er, zoals in Groot-Brittannië wettelijk verplicht is, geen officiële lijkschouwer aangesteld om Kelly's doodsoorzaak te onderzoeken. De lijkschouwer begon zijn werk wel, maar werd gesommeerd daarmee op te houden. Vervolgens belastte Tony Blair Lord Hutton met een onderzoek. Onmiddellijk stelde Lord Falconer, dikke maatjes met Blair, dat Huttons onderzoek evenwaardig zou zijn aan het onderzoek van een lijkschouwer. Op 27 januari 2004 sloot Lord Hutton zijn onderzoek af met de conclusie dat Kelly zelfmoord had gepleegd en dat de regering niets te verwijten viel. Ik moest daar toen al smakelijk om lachen. Sommige machthebbers denken dat het volk áchterlijk is. Natuurlijk werd Kelly kaltgestelt door de MI5. Morgen moet Tony Blair voor de Chilicotcommissie getuigen over zijn aandeel in de Angelsaksische aanval op Irak. En juist nu wordt pas bekend dat Lord Hutton in 2004 besliste dat het dossier-Kelly (inclusief de medische rapporten, de resultaten van het postmortaal onderzoek, en foto's) achter slot en grendel dient te blijven tot....2073! En dan kijken ze nog vreemd op als er weldenkende mensen zijn die het hebben over een doofpotoperatie. Geen hond die de versie van Downing Street 10 geloofde of gelooft. Het scenario is zelfs voor een aflevering van Midsomer Murders nog te slecht.

Grenzenloos

Een Paraguayaanse realityreeks over grenscontroles? Een Oostenrijkse realityreeks over grenscontroles? Een Nepalese realityreeks over grenscontroles? Een Tsjadische realityreeks over grenscontroles? Allemaal geloofwaardig. Maar een Austrálische reeks over grenscontroles? Wat moeten we ons daar in vredesnaam bij voorstellen? Australië heeft niet één grens....

Polen en Zweden

Niet dat iemand iets met deze wetenschap opschiet, maar toch een aardig feitje: Polen en Zweden zijn (vanuit Nederlandstalig oogpunt bezien) in Europa de enige twee landen die hetzelfde heten als hun inwoners. Waarvan akte.

Net niet echt

Onze Lieve Heer heeft rare kostgangers. Ik schoot in de lach toen ik de blobfish, de blubbervis, zag. Deze diersoort die wel van gelatine lijkt gemaakt mag ernstig aanspraak maken op het predicaat Lelijkste Vis Ter Wereld. De blobfish leeft op grote diepte in Australische wateren en werd tot voor kort amper waargenomen. Tegenwoordig worden er echter meer en meer verstrikt in netten van krab- en kreeftvissers gevonden waardoor ze met uitsterven bedreigd worden. Laat die tekenfilmfiguurtjes toch met rust daar down under!
http://www.dailymail.co.uk/news/article-1245955/So-think-youve-bad-day---Spare-thought-worlds-miserable-looking-fish-danger-wiped-out.html

Drukte op Gedichtendag

Het lijkt wel of poëzie lééft als je beziet welk een drukte het deze week op het literaire front is. Ook in Antwerpen zal Gedichtendag 2010 niet ongemerkt passeren, getuige de haast overvolle agenda. Ook ik sta donderdag op het podium, en wel in literair café Den Hopsack aan de Grote Pieter Potstraat 24. Samen met Xtine Mässer, Willem Persoon, Annmarie Sauer, Walter Simons, Guy van Hoof, Frank De Vos en Paul Vincent. Met de twee laatste las ik (zie foto) in september nog voor in literair café Libro in Westerlo. De poëzieavond in Den Hopsack begint om 20.00 uur.
http://www.gedichtendag.com/activiteit_detail.asp?ActID=74

Waar blijft de tijd?

Een van de voordelen van het feit dat het WK voetbal dit jaar wordt afgewerkt in Zuid-Afrika is dat je niet op vreemde tijdstippen naar een wedstrijd hoeft te kijken zoals het geval was toen het toernooi in Japan en Zuid-Korea werd afgewerkt. In Zuid-Afrika, zelfde tijdzone immers, is het namelijk precies even laat als bij ons. Overigens staan in onze contreien de klokken ook nog maar een eeuw gelijk. Nog tot het begin van de vorige eeuw had vrijwel iedere plaats haar éigen tijd, voor de bepaling waarvan men uitging van de hoogste stand van de zon. De standaardtijd kwam er pas dankzij de spoorwegen, die zonder immers niet tot een dienstregeling konden komen!

The one and only....

Het is vervelend voor Laura Smet dat het niet goed met haar gaat maar daar gaat het me hier niet om. Het is maar om weer eens te illustreren hoe ongelooflijk beroemd en populair Johnny Halliday bij onze zuiderburen is. La fille de Johnny hospitalisée, meldt Paris Match. Zijn vóórnaam - toch vaker voorkomend dan bijvoorbeeld Cliff of Elvis - volstaat. De dochter van Johnny, en iedereen weet welke Johnny er bedoeld wordt....

Centraalstations

Weer iets opgestoken. Er zijn in België maar drie centraalstations. Dat van Antwerpen kende ik natuurlijk. Dat van Brussel uiteraard ook. Maar dat derde? Ik zou het niet geweten hebben als ik niet was uitgestapt in Verviers. Verviers-Central ligt aan Spoorlijn 37 tussen Luik en Aken. Maar waar je in de Scheldestad ook nog de trein kunt nemen in Antwerpen-Noorderdokken, Antwerpen-Luchtbal, Antwerpen-Oost, Antwerpen-Dam, Antwerpen-Berchem en Antwerpen-Zuid, en in de Belgische en Vlaamse en Europese hoofdstad ook in onder meer Brussel-Noord, Brussel-Midi, Brussel-Schumann en Brussel-Congres blijft de keuze in Verviers voor zover ik het heb kunnen nagaan tot één station beperkt. Maar natuurlijk staat het ze daar vrij om dat te noemen zo men wil. Het is overigens een aardig optrekje.

Uit de kast (9)

Deze keer ging ik eens met mijn ogen dicht voor de poëziekast zítten om ook de latere letters van het alfabet eens een kans te geven. Trok Magnetisch veld van Jan Vercammen (in 1967 bij Colibrant te Deurle verschenen) naar buiten. Ook van deze bundel sloeg ik een willekeurige bladzijde op, 18 meer bepaald. En daarop staat dit mooie:

Reïncarnatie

Jawel ik weet het nog, het is
tienduizend jaar geleden:
we woonden aan hetzelfde strand
van water, vuur en lucht.

Ik heb je dadelijk herkend:
je hebt hetzelfde huidpigment,
dezelfde geur van mond en schoot,
dezelfde droom van ijs en dauw.

Je mond wekt nog dezelfde morgen,
dezelfde moerbei rijpt in je pupil,
dezelfde berk buigt in je lenden,
dezelfde vlam ontsteekt je bloed.

We hebben niets vergeten en vooral
niet onze kennis van de dood.
Ik ontsteek het aloëhout dat toen
te vochtig voor de wijvlam was.

Kruideniersmentaliteit

Ondertussen is het bedrijf al lang opgeslokt door grootgrutters, maar ik kan me nog de winkels van kruidenier De Gruyter herinneren. Eigenlijk heette die De Gruijter. In de dertiger jaren van de vorige eeuw, heuse crisisjaren, echter veranderde de naam van De Gruijter in De Gruyter. De aanleiding? De echte kruideniersmentaliteit! De directie voerde de ypsilon in omdat dat....een transformator scheelde bij de neonbelettering in en op de winkels!

Tóch nog een paar e's....

Een van de vreemdste boeken in de Westerse letteren is zonder enige twijfel La Disparition (1969) van de Fransman Georges Perec, vorig jaar in het Nederlands verschenen als 't Manco. Perec wilde een lippogrammatische roman schrijven. Een lipogram is de stijlfiguur waarin een bepaalde klinker bewust weg wordt gelaten. Welnu: La Disparition telt 300 bladzijden, en daarin komt niet één keer de letter e voor! In 1972 presteerde Perec overigens het omgekeerde: in Les Revenentes was de e juist de énige gebruikte klinker. Maar: Georges Perec heeft natuurlijk wel de 'pech' dat er in zijn naam 4 e's zitten. Voeg daarbij de 5 e's in de naam van de uitgeverij Les Lettres Nouvelles. Daardoor behelst La Disparition tóch nog 9 e's....

Niet echt opwekkend

Blader een oud nummer van Mao Magazine door, een satirisch weekblad dat hier gedurende enige tijd gratis verspreid werd. Jammer dat het niet meer bestaat. In elk nummer stonden wel een paar dingen waarom je kon schaterlachen. Zoals de rubriek Volkomen terecht in De Slegte. In het nummer dat ik weer tegenkwam wordt daarin het boek Jan Fabre im Gespräch mit Jan Hoet und Hugo De Greef besproken. Niet echt opwekkende lectuur blijkbaar, want onder het stukje staat Jan Fabre im Gespräch mit Jan Hoet und Hugo De Greef, Uitgeverij Cantz, De Slegte, 260 frank (aspirine niet bijgeleverd). Da's toch hilárisch?

Gedichten uit de Groote Oorlog

Geert Buelens stelde met Het lijf in slijkt geplant een indrukwekkende bloemlezing samen met gedichten uit de Eerste Wereldoorlog. Letterlijk uit alle windstreken, want er vochten talloze landen mee (al is er ook werk opgenomen van dichters uit neutrale naties, waaronder Nederlandse als Herman Gorter en C.S. Adama van Scheltema). Buelens heeft echt zijn best gedaan om de lezer te verrassen. Natuurlijk bevat dit boek ook werk van in dit kader niet te passeren war poets als Wilfred Owen en Siegfried Sassoon maar slechts heel beperkt vermits er al anthologieën genoeg zijn met hun werk. Grote namen voldoende hoor. Anna Achmatovia, Guillaume Apollinaire, Gabriele d'Annunzio (die in een dergelijk werk opgenomen móet worden) en Rainer Maria Rilke (waarvan de door Ton Naaijkens vertaalde Fünf Gesänge zijn opgenomen) uiteraard. Maar ook verzen van hier minder bekend volk als de Libanees Ilya Abu Madi, de Hongaar Géza Gyóni, de Rus Valeri Brjoesov en de Serviër Mirko Stefanović. De Groote Oorlog zette vele dichterlijke pennen in beweging, dat illustreert dit panoramisch overzicht helder. Buelens komt ook met verrassend werk op de proppen. Met een gedicht van Lucian B. Watkins bijvoorbeeld. Een Amerikaanse sergeant. Maar: een zwárte Amerikaanse sergeant. Terwijl de Yankees troepen naar Europa sturen om de democratie te verdedigen zijn in eigen land negers nog steeds nagenoeg rechteloos. Watkins, door Jacob Groot vertaalde, gedicht heet The Negro Soldiers Of America: What We Are Fighting For.

Alle werken zijn behalve in het Nederlands opgenomen in de oorspronkelijke taal, ook als die in een niet-Latijns alfabet is gesteld. Deftige aanpak. Buelens meest bijzondere vondst vind ik, niet noodzakelijkerwijze om literaire maar om historische redenen, het gedicht Blauweiß und Schwarzzweißrot:

Ringsum der Feinde Heer,
Zahllos wie Sand an Meer,
Der Franzmann, Ruß' und Britt,
Die Kleinen Kläffer mit.

Und wir - in heißer Schlacht
Wir halten Fahnenwacht.
Getreu bis in den Tod,
Blauweiß und Scharzweißrot

Millionen laufen Sturm,
Und stürzen nicht den Turm,
Sie schleppten Helfer her,
Vom Roten, Gelben Meer.

Doch herrlich trotzt und stark,
Die Wacht an unserer Mark,
Getreu bis in de Tod
Blauweiß und Schwarzweißrot.

Dit werd aan het papier toevertrouwd door....Adolf Hitler. Gefreiter Hitler (die vier jaar lang aan het westelijk front streed, meermaals zwaargewond raakte en het IJzeren Kruis kreeg uitgereikt) schreef het op 4 augustus 1917 toen hij met zijn regiment op rust was in de Elzas. Geert Buelens leverde met Het lijf in slijk geplant (Ambo-Manteau, Amsterdam-Antwerpen, ISBN 978 90 223 2289 5) een imposant literair tijdsdocument af!

Met vooruitziende blik

Kijk eens wat een mooi plaatje, in de twintiger jaren van de vorige eeuw als reclame vervaardigd in opdracht van de Zuid-Nederlandse Spiritusfabriek (ZNSF) ter gelegenheid van de aankomst van de eerste zeetankers met melasse. Bergen op Zoom zeehaven. Het lijkt potdorie wel een prent uit een avontuur van Kuifje. Gemaakt door iemand met vooruitziende blik overigens: de grote toren is onmiskenbaar die van de Gertrudiskerk, de zogenaamde Peperbus (in Zwolle en hier in Borgerhout hebben ze ook een Peperbus, maar dit geheel terzijde) maar de andere drie torens lijken in het geheel niet op bestaande. Integendeel: het lijkt wel of er zo'n negentig jaar geleden in Bergen op Zoom al minaretten stonden!

Antiek modern

Af en toe heb ik moeite om feitelijke waarheden te accepteren. Zo kan ik gebiologeerd bovenstaande boksbeker uit Susa, een van de topstukken uit de afdeling Oosterse oudheden in het Louvre, bestuderen. Susa werd door Darius de Grote tot hoofdstad van Perzië gemaakt maar al eerder, véél eerder, was het een plaats van beschaving. Dit object oogt haast modern. Moet je dat gewei van die bok mooi zien krullen, en die fraaie geometrische vormen bekijken. Maar ik kan de cijfers bij dit wonderschone ding amper geloven: deze boksbeker dateert uit ongeveer 4000 vóór Christus. Dat is meer dan 61 eeuwen geleden....

Anna Enquist breidt poëzieroute uit

In Bergen op Zoom is de poëzieroute Stenen Strofen uitgebreid met een gedicht van Anna Enquist. Er zijn meer steden met gedichten op muren in de openbare ruimte (neem Leiden), maar veelal gebruikt men daar bestaande verzen. Het comité Stenen Strofen echter nodigt Nederlandse en Vlaamse dichters uit speciaal iets op Bergen op Zoom of op de locatie in kwestie te schrijven. Wagenspel van Anna Enquist, die na het voorlezen van haar bijdrage haar gedicht onthulde samen met cultuurwethouder Maarten van Eekelen, is ondertussen al het veertiende gedicht in het Stenen Strofen-project. Een overzicht daarvan is hier te vinden: http://www.stenenstrofen.blogspot.com/

Die kenden ze nog niet....

Op het eerste plaatje van de tweede bladzijde van De Ronde van Gallia zit Asterix op zijn gemakske piepers te jassen. Dat lijkt me een historische fout van de auteurs, vermits de avonturen van Asterix en Obelix zich afspelen voor het begin van onze jaartelling en de aardappel pas dankzij Spaanse ontdekkingsreizigers vanuit Zuid-Amerika ten onzent arriveerde.

Drukte bij afscheid van Herman J. Claeys

Het was vandaag - ondanks het gure weer - druk bij het afscheid van Herman J. Claeys, in het crematorium aan de Krijgsbaan. Veel van zijn kameraden-activisten (Koen Calliauw en consorten), provo's en ex-provo's, krakers, de mensen van de vzw Pipelines/De Muzeval (Erwin Vanmassenhove, die 'vaderfiguur' Claeys liefdevol memoreerde, cum suis) en natuurlijk nog heel wat volk uit het literaire wereldje onder wie Frank Decerf, Ferre Denis, Frank De Vos, Peter Holvoet-Hanssen, Henri-Floris Jespers (die Hermans loopbaan in een helder perspectief plaatste), Pruts Lantsoght, Roger Nupie, Hans Plomp (die een fraaie afscheidsrede hield), Willem Plugge, Renaat Ramon, Tony Rombouts, Karel Sergen, Lucienne Stassaert, Marc Tiefenthal, Rose Vandewalle, Leen Van Dijck en Bart Van Peer. Het is vandaag overigens ook op de kop af twee jaar geleden dat Wilfried Adams de laatste adem uitblies.

De Heilige Pontius

Tja, soms krab je je wel achter de oren. Hier in het Westen wordt Pontius Pilatus (van 26 tot 36 A.D. landvoogd van Judea) niet bepaald tot de meer populaire historische figuren gerekend. De Ethiopische kerk echter verklaarde Pontius Pilatus....heilig! Hij en zijn echtgenote Procula worden in de Ethiopische Kerk vereerd. Procula is ook in de Orthodoxe Kerk nog een gevierde heilige.

Interessante lijnen

Er zijn mensen die de meest onwaarschijnlijke verbanden weten te ontdekken. Zo trok een supporter van voetbalclub Liverpool interessante lijnen. In 1981 won Liverpool de Europa Cup 1. In datzelfde jaar trouwde prins Charles (met Diana), won Liverpool 17 wedstrijden in de Premier League en eindigde de club op de vijfde plaats. Norwich en Crystal Palace waren dat jaren de degradanten. In 2005 won Liverpool de Champions League (voorheen Europa Cup 1), trouwde prins Charles (met Camilla), wonnen The Reds 17 wedstrijden in de Premier League, eindigden ze op de vijfde plaats en….waren Norwich en Crystal Palace de clubs die degradeerden! O ja: Liverpool won de Europa Cup 1 ook in 1978, toen er een nieuwe paus (twee zelfs, maar allez) werd gekozen. En in 2005….

In de buurt van de wereld

Ben mijn archief wat aan het ordenen, en kom daarbij een bijzonder aardige recensie tegen die Yvonne Né zeven jaar geleden, toen het dagblad BN/De Stem nog een poëzierubriek had, wijdde aan mijn bundel In de buurt van de wereld. En vooruit, een beetje reclame maken mag af en toe: die is nog immer leverbaar. Het boekje is te bestellen bij Uitgeverij Kleinood & Grootzeer. Houd u niet in:
http://www.kleinood-en-grootzeer.com/

Blij met kruimels....

Het sneeuwt nog steeds. En de vorst zit stevig in de grond. Je hoeft het Stadspark dan ook nog maar in te komen wandelen met iets wat lijkt op een zak waarin voedsel zou kunnen zitten of er komen al konijnen op je afgehuppeld. Ook de vogels zijn dezer dagen blij dat je af en toe eens komt strooien....

Een domper voor de Engelsen

De mediëvist Mario Moiraghi heeft de Engelsen van een illusie beroofd: koning Arthur, de Engelse vader des vaderlands, was eigenlijk Italiaans! Moiraghi ontdekte dat de Arthur-legendes niet meer zijn dan kopieën van oudere Italiaanse verhalen over Sint Galgano. Hij stelt dat de legenden rond Arthur werden geïnspireerd door verhalen van rondtrekkende Toscaanse troubadours. Vergelijking van teksten over Sint Galgano en koning Arthur bevestigt zijn these: de verhalen over Sint Galgano blijken van oudere datum te zijn. Galgano's, en dus niet Arthurs, onwrikbare zwaard (dat hij in een rotsblok stiet toen hij zich van gewelddadige edelman bekeerde tot kluizenaar) wordt tot op de dag van vandaag bewaard in een gotische abdij zo'n dertig kilometer van Siena. De Ronde Tafel zou zijn gebaseerd op de vorm van die oude kapel die rond het onbeweeglijke zwaard is gebouwd.

Marxlogica

Bladerend in Halliwell's Who's Who In The Movies kom ik een bloemlezing tegen uit het repertoire van The Marx Brothers. Een paar hoogtepunten: One morning I shot an elephant in my pajamas. How he got into my pajamas I'll never know. (uit Animal Crackers, 1930); Well, I realise it's a penny here and a nickel there but look at me: I worked myself up from nothing to a state of extreme poverty. (uit Monkey Business, 1931) en You've got the brain of a four-year-old-boy, and I bet he was glad to get rid of it! (uit Horse Feathers, 1932). Een mooie van Groucho Marx solo blijft natuurlijk: I don't care to belong to any social organization which would accept mé as a member.

Nieuwe Digther is uit

Hugo Verstraeten en zijn redactie (Frank Decerf, Alain Delmotte, Diana Freys, Paul Rigolle, Frédéric Leroy en Herlinda Vekemans) zijn met Digther toe aan nummer 3 van de tiende jaargang. Ook deze keer vergasten zij hun lezers vanuit Diksmuide op een gezonde mix van besprekingen (vooral Frank Decerf is deze keer in vorm, hij schreef er niet minder dan zes!), poëzie en proza. Dat laatste komt van Delphine Lecompte. Behalve uit de besproken bundels zijn er gedichten van Inge Boulonois, Charles Ducal (foto onder), Steven Graaumans, Herman Leenders, Renaat Ramon en Peter Vermaat.
http://www.digther.blogspot.com/

Kusttram jarig

Een van onze favoriete tramlijnen is de Kusttram. De Vlaamse kust is wat treinstations betreft niet rijkelijk bedeeld (er zijn welgeteld vier eindhaltes: van noord naar zuid Knokke, Blankenberge, Oostende en De Panne), maar wat tramhaltes aangaat waarlijk vorstelijk: er zijn er niet minder dan 69! Geertje is al van kinds af dol op de zee. De eerste keer dat we de Kusttram namen verheugde ze zich dan ook in hoge mate op het zicht op de Noordzee. We maakten toen alleen de fout naar Oostende te treinen, en vandaar de tram naar Knokke, waar ze veel jeugdherinneringen heeft liggen, te nemen. Toffe tram, maar - op een enkel moment tussen twee duinen na - geen zéé te zien. Nu weten we wel beter. Je moet van Oostende naar het zúiden! Langs zulke prachtige haltes als Raversijde, Krokodiel, Nieuwpoort Stad, Schipgat, Sint-Idesbald en Moeder Lambic. Vanaf je zetel weidse vergezichten over (afhankelijk van het jaargetijde) gladde en kolkende zeeschappen. Vanwaar dit bericht? De Kusttram bestaat dit jaar, en ik wist werkelijk niet dat hij er al zo lang was, reeds 125 jaar! Al in 1885 kon je er tussen Oostende en Nieuwpoort mee heen en weer!

De Winkel van Sinkel

Het cultureel culinair warenhuis De Winkel van Sinkel aan de Oudegracht in Utrecht was een aangename ontdekking. De inrichting van de gelagzaal ademt een haast Beierse sfeer. De zaak is gevestigd in het pand waarin de 'echte' Winkel van Sinkel in de 19de eeuw furore maakte als 's lands eerste warenhuis. Het reclameversje waarmee men naamsbekendheid verwierf behoort (allez, voor mijn generatie dan toch - ik weet niet of De Jeugd Van Tegenwoordig het nog kent) tot het cultureel erfgoed. Eerlijk gezegd dacht ik altijd dat de twee laatste regels door mijn vader zaliger nagedachtenis als grapje waren toegevoegd maar neen: ik zocht het rijmpje op en het luidt wel degelijk:

In de Winkel van Sinkel
Is alles te koop.
Daar kan men krijgen:
Mandjes met vijgen,
Doosjes pommade,
Flesjes orgeade.
Hoeden en petten
En damescorsetten,
Drop om te snoepen

En pillen om te poepen.

Over poepen gesproken: "Ga op uw poep zitten!" Ik weet nog goed hoe deze opmerking me verwarde toen ik haar voor het eerst hoorde. Maar waar in Nederland ouders tegen hun al te onrustige kinderen zeggen dat ze op hun bips of kont moeten gaan zitten, zeggen Vlaamse dat ze op hun poep moeten gaan zitten. Poep is hier zitvlak, het equivalent van bips of kont. Vlaamse kinderen krijgen ook geen pak voor de broek maar slaag op de poep. En een nuttige wenk voor mijn Nederlandse lezers: poepen betekent in Vlaanderen ook iets héél anders dan in Nederland. Een Nederlander begrijpt van een landgenoot die "Ik moet poepen" zegt, dat hij naar de wc moet. In Vlaanderen betekent poepen echter....neuken! En da's toch een nét iets andere lichamelijke bezigheid....

In 't bronsgroen eikenhout....

Bij Uitgeverij Kleinood & Grootzeer zag Langs beide oevers van de Maas - Dichters over Limburg het licht, een anthologie van Hannie Rouweler. "Als op 25 augustus 1830 de opvoering van de opera La Muette de Portici in de Muntschouwburg in Brussel er niet was geweest [...] dan hadden misschien beide Limburgen nu nog onbegrensd en onverdeeld naast elkaar geleefd." probeert de samenstelster in haar voorwoord enig historisch kader te schetsen. Probeert, want die opvoering in de Muntschouwburg was weliswaar de aanleiding tot het ontstaan van België, maar ook toen al was Limburg voor zowel Den Haag als Brussel ver weg, ginderachter. 1830 heeft met de kwestie-Limburg amper iets te maken, vermits het grootste gedeelte van wat nu Nederlands Limburg is tot 1866 bij België noch bij Nederland hoorde, maar onderdeel was van de Duitse Bond! Irrelevant wat de poëzie aangaat, maar áls je details geeft moet je dat ook correct doen. Het boek bevat 42 gedichten van Nederlanse en Vlaamse dichters. Ze zijn niet allemaal in een van de Limburgen geboren, maar de meeste wonen er lang, hebben er gewoond of hebben zich eenvoudigweg door een bezoek aan de fraaie streek laten inspireren. Sommige gedichten zijn er echter om onduidelijke redenen met de haren bij gesleept. Wat de bijdragen van Marianne Aartsen, Kreek Daey Ouwens, Ina Stabergh, Jos Verstegen en (de tenenkrullende rijmelarij) van Leo Vroman met Limburg te maken hebben wordt míj alleszins niet duidelijk. Ook ontbreken er nogal wat dichters met Limburgse wortels. Waarom geen werk van bijvoorbeeld Maarten van den Berg, Chrétien Breukers en Koos van den Kerkhof?

Maar voor het overige is Langs beide oevers van de Maas een aantrekkelijke uitgave, beeldschoon vormgegeven door Gerrit Westerveld aan wie je het ontwerp van fraaie boekjes wel toe kunt vertrouwen. Er staan mooie gedichten in. Bree Blues van Marleen De Crée (op het water breekt de hemel open, / vloeien de vleugels van het hart. / blijft de wereld hangen in het gerucht // van een bericht. als ik zie zoals ik denk / dat dit stilte is, almachtig zwijgen. / eeuwigheid in mijn hand. onverwacht) bijvoorbeeld, en van Rose Vandewalle (foto boven) Over de grenzen (Heen en weer ga ik nu over de grenzen, / langs velden vol koren mijn jeugd achterna.). Ook Genker liefde (Het was in die zonderlinge herfst / Dat mijn ziel blijvend is getroffen // Met een valies vol dromen / Zette ik voet op Genker bodem) van Mustafa Kör en Hoogtevrees (De wereld / was zoals hij moest zijn en ik voelde dat ik in zekere zin al / bereid was om te gaan.) van Rouke van der Hoek (foto onder) mogen er wezen. Voorts bevat de bloemlezing werk van Kobus Carbon, Emma Crebolder, Frits Criens, Hans Dekkers, Daan Doesborgh, Annie van Gansewinkel, Paul Gellings, Jacques Graus, Quirien van Haelen, Leo Herberghs (dit landschap heeft mij stilte en / geheimhouding geleerd), Leo Hermens, John Hölsgens, Eric van Hoof, Joris Iven, Miriam Janssen, Paul Janssen, Sasja Janssen, Manuel Kneepkens, Ivo Konings, Sander Koolwijk, Ruud Linssen, Michel Martinus, Marie-Cécile Moerdijk, Fred Papenhove, Gerda De Preter (daar begon het vergeten, daar / stalen we het vuur uit de hemel), Ton van Reen, Willem M. Roggeman, Hannie Rouweler zelve, John Schoorl, Richard Steegmans, Miel Vanstreels, Peter Winkels en Henk van Zuiden. De moeite waard, ook voor niet-Limbo's.
Langs beide oevers van de Maas, samenstelling Hannie Rouweler, Uitgeverij Kleinood & Grootzeer, Bergen op Zoom (ISBN 978 90 76644 44 8)

Het spel van de winter

Lekker, zo'n ouderwetsche winter. Je haalt weer eens truien uit de kast die je al lang niet meer droeg en ook het schoeisel is dezer dagen wat zwaarder. Bovendien zorgen de weersomstandigheden voor allerhande aardige bijzonderheden. Zo bevroor op sommige plaatsen het water vooraleer het zijn bestemming bereikte, in beweging stilgezet (foto onder). En wat te denken van de beeldschone manier waarop een spinnenweb - tot dan toe onopvallend aanwezig in een hoek van het balkon - trapsgewijs besneeuwd wordt?

Een overtuigende onomatopee

Kom een aantekening tegen die ik maakte toen ik naar Jongens en wetenschap zat te luisteren, een populair-wetenschappelijk radioprogramma. Daarin hoorde ik iemand overtuigend argumenteren dat je 'Caesar' moet uitspreken als 'kaisar' en niet als 'seezar' (dat onze generaties hebben geleerd onder invloed van het kerklatijn en het Frans, dat 'seezaar' zegt). Hij overtuigde me met een onomatopee: "Ooit soesoe, soesoe gehoord van een koekoek? Die vogel heet in het Latijn cuculus. En die zegt koekoe en geen soesoe. Ergo: het was kaisar en geen seezar."

Rariteitenkabinet

In Rotterdam het naast de Kunsthal gelegen Natuurmuseum binnengestapt. We waren daar al eerder, en zijn dol op dit soort musea. Maffe dingen ook. Zo staat er een aktetas met een handgeschreven kaartje: Tasch v. leder v.d. huid v.d. penis v.d. gewone vinvisch. Veel opgezette dieren. Rariteitenkabinet ook met een kalf met een dubbele kop bijvoorbeeld, en ‘nieuwe dieren’ die ooit door fantasierijke preparateurs werden ‘gemonteerd’. Een reekalfje met een roofdiergebit om maar iets te noemen.