Ontvlucht de menigte
“Technisch gezien is de vooruitgang noodzakelijk, voor de ziel is hij helemaal niet noodzakelijk.” Dat schreef Vasili Rozanov in 1915, en anno 2007 is het nog hoogst actueel. Deze Russische schrijver (1856-1919) noteerde sowieso veel gedachten, gebloemleesd in Roem is een slang (Arbeiderspers, ISBN 90 295 3618 7) die mij na aan het hart liggen. “Alleen voel ik me goed, en in gezelschap van anderen ook. Ik ben noch een eenling, noch een gezelschapsmens. Maar wanneer ik alleen ben, ben ik volledig, en wanneer ik in gezelschap ben, ben ik niet volledig. Alleen voel ik me toch beter.” En over de stabilitas loci: “Het is goed je te verplaatsen met een voorraad grote stilte in je ziel: bij voorbeeld reizen. Dan lijkt alles helder, vol betekenis en alles leidt naar het goede resultaat. Maar het is ook zo dat ‘op je plaats blijven zitten’ alleen goed is met een voorraad grote beweging in je ziel. Kant zat zijn hele leven: maar hij had zoveel beweging in zijn ziel dat door zijn ‘gezit’ werelden in beweging kwamen.” Ook: “Ik stond in een kapelletje, en ik merkte dat ik niets hoorde van wat er gezegd en gezongen werd. En ik was daarheen gegaan met de bedoeling te luisteren en erin op te gaan. Toen dacht ik: ik ben werkelijk een vreemdeling – altijd en overal, waar ik ook kom, op ieder ogenblik. Alles is mij vreemd, door een eigenaardig, overgeërfd gevoel van vervreemding.” Rozanov, die meent dat er in wezen altijd een klooster in zijn ziel heeft gestaan, schreef ook: “Wat denk ik van de jonge generatie? Niets. Ik denk er niet aan. Af en toe denk ik eraan. Maar altijd met medelijden. Het zijn wezen.” Er is weinig farizees aan de man. Hij heeft het niet zo op de medemens: “De maatschappij, zij die ons omgeven, doen de ziel afnemen in plaats van toenemen. ‘Toenemen’ doet zij alleen door een heel intieme en zeldzame sympathie, ‘van ziel tot ziel’, een ‘eenheid van geest’. Dingen die je in een heel leven maar één of twee keer vindt. Daarin bloeit de ziel op. Zoek die. En ontvlucht de menigte of loop voorzichtig om haar heen.” Kun je denken in Parallelschwung?
“Technisch gezien is de vooruitgang noodzakelijk, voor de ziel is hij helemaal niet noodzakelijk.” Dat schreef Vasili Rozanov in 1915, en anno 2007 is het nog hoogst actueel. Deze Russische schrijver (1856-1919) noteerde sowieso veel gedachten, gebloemleesd in Roem is een slang (Arbeiderspers, ISBN 90 295 3618 7) die mij na aan het hart liggen. “Alleen voel ik me goed, en in gezelschap van anderen ook. Ik ben noch een eenling, noch een gezelschapsmens. Maar wanneer ik alleen ben, ben ik volledig, en wanneer ik in gezelschap ben, ben ik niet volledig. Alleen voel ik me toch beter.” En over de stabilitas loci: “Het is goed je te verplaatsen met een voorraad grote stilte in je ziel: bij voorbeeld reizen. Dan lijkt alles helder, vol betekenis en alles leidt naar het goede resultaat. Maar het is ook zo dat ‘op je plaats blijven zitten’ alleen goed is met een voorraad grote beweging in je ziel. Kant zat zijn hele leven: maar hij had zoveel beweging in zijn ziel dat door zijn ‘gezit’ werelden in beweging kwamen.” Ook: “Ik stond in een kapelletje, en ik merkte dat ik niets hoorde van wat er gezegd en gezongen werd. En ik was daarheen gegaan met de bedoeling te luisteren en erin op te gaan. Toen dacht ik: ik ben werkelijk een vreemdeling – altijd en overal, waar ik ook kom, op ieder ogenblik. Alles is mij vreemd, door een eigenaardig, overgeërfd gevoel van vervreemding.” Rozanov, die meent dat er in wezen altijd een klooster in zijn ziel heeft gestaan, schreef ook: “Wat denk ik van de jonge generatie? Niets. Ik denk er niet aan. Af en toe denk ik eraan. Maar altijd met medelijden. Het zijn wezen.” Er is weinig farizees aan de man. Hij heeft het niet zo op de medemens: “De maatschappij, zij die ons omgeven, doen de ziel afnemen in plaats van toenemen. ‘Toenemen’ doet zij alleen door een heel intieme en zeldzame sympathie, ‘van ziel tot ziel’, een ‘eenheid van geest’. Dingen die je in een heel leven maar één of twee keer vindt. Daarin bloeit de ziel op. Zoek die. En ontvlucht de menigte of loop voorzichtig om haar heen.” Kun je denken in Parallelschwung?